Phong tục xông đất đầu năm đã có từ rất lâu đời trong văn hoá của người Việt. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến vận mệnh của gia chủ trong cả năm dài đó. Vậy nét đẹp văn hoá đặc trưng của người Việt này bạn đã hiểu hết về nó chưa? Cùng ASAKI khám phá trong bài viết dưới đây ngay nhé!
1. Giới thiệu về phong tục xông đất đầu năm
1.1 Phong tục xông đất là gì?
Phong tục xông đất còn được biết đến dưới tên gọi như: đạp đất, xông nhà. Đây là một trong nhiều phong tục có từ đời trước và được lưu truyền đến ngày nay. Người xông đất nhà bạn là người đầu tiên tới chúc Tết gia đình sau khi khoảnh khắc giao thừa diễn ra. Nếu người xông nhà hợp với gia chủ thì năm đó cả nhà sẽ thuận buồm xuôi gió, làm ăn phát đạt.
1.2 Nguồn gốc của phong tục xông đất đầu năm
Việc xông đất đầu năm mới xuất phát từ chính mong muốn một năm mới được hạnh phúc, may mắn, sức khoẻ dồi dào tránh được những điều xui xẻo của mọi người. Theo sách “Phong tục thờ cúng Việt Nam” của tác giả Bùi Xuân Mỹ do NXB Văn hóa Thông tin ấn hành, người xưa quan niệm rằng nếu ngày đầu năm có người vui vẻ, thoải mái, thân thiện vào nhà trước thì tức là ngôi nhà êm ả quanh năm.
Ngày xưa, người xông vào nhà cổ sẽ đốt pháo ăn mừng, đánh tiếng chúc gia chủ may mắn, theo các dịp khác nhau như: Tăng phúc, trường thọ. Chủ nhà chào hỏi, cảm ơn và chúc sức khỏe, có nơi còn cho tiền vào một túi giấy nhỏ màu hồng gọi là phong bì. Cách đưa tiền này còn được gọi là mở hàng.
Ngày nay, nhiều gia đình đang tìm người đứng tuổi hoặc tuổi phù hợp làm chủ nhà để thực hiện phong tục xông đất đầu năm. Cũng có gia đình, chủ nhà tự xông đất để không nghĩ đến những rắc rối, rủi ro khi có người khác vào nhà.
2. Phong tục xông đất đầu năm có nghĩa là gì
Chọn được người xông nhà đầu năm phù hợp sẽ mang lại cho gia chủ tiền tài, thịnh vượng cả năm. Đây là lý do nhiều gia đình tìm người xông nhà sớm vài ngày, cầu mong một năm may mắn, công danh, tài lộc, gia đình viên mãn.
Về quê là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt Nam. Ở một khía cạnh nào đó, nó còn có nghĩa là làm căng thẳng tình cảm giữa con người với nhau, ở lại với tình làng nghĩa xóm. Chúc nhau hạnh phúc thay lời yêu thương, bữa cơm nóng hổi đón năm mới. Xông nhà cũng được sử dụng trong nhiều trường hợp như để sưởi ấm, chuyển đến nơi ở mới, xông nhà để giải xui hay đơn giản là làm sạch không khí để cải thiện ngôi nhà.
3. Cách xông đất đầu năm chuẩn nhất
Theo phong tục xông đất đầu năm, gia chủ mời một người bằng tuổi làm khách đầu tiên - cũng là người đầu tiên bước vào nhà trong năm mới, kể từ thời điểm giao thừa cho đến sáng mùng 1.
Người xông nhà phải hợp tuổi gia chủ và con vật đại diện cho năm đó, tránh tuổi “tứ hành xung” (con giáp đối chọi nhau trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống được xếp vào cùng một nhóm). Người xông nhà sẽ chủ động lì xì và được gia chủ mời ở lại uống chén nước, ăn bánh kẹo.
Chuyện ăn uống này chỉ mang tính chất tượng trưng, khách và chủ nói chuyện chúc may mắn.Những người đi chúc Tết sau người xông đất sẽ không ảnh hưởng đến việc gia chủ có hợp tuổi hay không. Ngoài ra, nhiều nhà còn sử dụng thêm cách xông nhà từ các nguyên liệu tự nhiên để tẩy uế, mang lại sự sáng sủa, vượng khí cho gia đình.
4. Chọn tuổi xông đất tết Quý Mão 2023
Người xông đất phải hợp tuổi với gia chủ để mang lại may mắn về sức khoẻ cũng như mang lại tài lộc cho gia chủ. Vậy bạn có biết tuổi nào hợp để xông đất tết Quý Mão 2023 này chưa?
Tết 2023 (Quý Mão) có 4 tuổi rất tốt để xông nhà gồm: Mậu Tuất (1958), Canh Tuất (1970), Tân Hợi (1971), Tân Mùi (1991).Ngoài các tuổi trên, gia chủ có thể lựa chọn các tuổi sau:
- Ất Mùi (1955),
- Mậu Thân (1968),
- Nhâm Tuất (1982),
- Quý Hợi (1983),
- Mậu Thìn (1988),
- Giáp Tuất (1994),
- Ất Hợi (1995),
- Mậu Dần (1998),
- Quý Mùi (2003).
5. Những điều kiêng kỵ trong phong tục xông đất đầu năm
Nhiều người cho rằng đây là những điều kiêng kỵ mà mọi người có thể liên hệ để hiểu hơn về đời sống văn hóa tinh thần của người Việt.
- Cần tránh chọn những người khắc tuổi với gia chủ, xung khắc với năm.
- Người có tiền án, tiền sự, công danh lận đận không nên xông đất
- Gia đình đang để tang cũng là người nên kiêng kỵ xông nhà
- Người đến xông nhà không nên mặc quần áo màu đen.
- Thông thường việc xông nhà sẽ dành cho nam giới.
6. Người trong nhà có tự xông đất được không?
Nếu chủ nhà không chọn được người hợp tuổi, hợp tiêu chí đã định thì có thể tự ý vào nhà. Xông nhà trước Tết, gia chủ có thể ra ngoài, tốt nhất là đến chùa chiền hoặc các trung tâm sinh hoạt cộng đồng, đền chùa, thánh địa... thì khi kim đồng hồ vừa điểm số 0 là được.
7. Người đi xông đất cần làm gì?
Nhiều người thường đặt ra câu như: người đi xông đất cần làm gì, người đi xông đất nên mang gì? Hãy theo dõi phần tiếp theo của bài viết để có câu trả lời ngắn gọn và chính xác nhất nhé!
Theo phong tục xông đất đầu năm thường mang theo bao lì xì đỏ mừng tuổi gia chủ và các thành viên trong gia đình. Giá trị của một phong bao lì xì không nên quá cao vì chúng tượng trưng cho may mắn. Một ý tưởng không tồi khác chính là bạn có thể sử dụng các vật như tranh, thư pháp hoặc những vật dụng phù hợp với tuổi của gia chủ. Đây là sự thay thế hợp lý cho phong bao lì xì mà vẫn có giữ được giá trị lâu dài của mình.
8. Phong tục xông đất đầu năm tại một số nước trên Thế giới
1. Úc
Năm mới là vào ngày 1/1 hàng năm. Đây là một ngày lễ của cả nước. Mọi người thường đi dã ngoại và cắm trại trên biển. Vào ngày cuối cùng trong năm, tiệc mừng năm mới thường tổ chức. Đến thời khắc giao thừa, người dân Úc sẽ khuấy động không gian bằng tiếng huýt sáo, lục lạc, còi xe và đổ chuông nhà thờ nhằm chào đón năm mới.
2. Anh Quốc
Tại nước Anh hạn chế những người phụ nữ có tóc sáng hoặc màu đỏ xông nhà vì họ tin rằng điều này không mang đến thứ tốt đẹp. Người dân tại đây hay tập trung tại quảng trường Trafalgar Square và Piccadilly Circus để chờ đón tiếng chuông ngân từ tháp đồng hồ Big Ben mừng năm mới đến.
3. Nhật Bản
Năm mới ở Nhật Bản gọi là Oshogatsu, người dân tại đất nước mặt trời mọc trang hoàng bằng những nhành lá thông hoặc cây tre hay các sợi dây. Cũng giống như tại Việt Nam, trong phong tục xông đất đầu năm sẽ chuẩn bị tiền mừng tuổi.
Mỗi đất nước sẽ có những phong tục xông đất đầu năm mang nét đặc trưng khác nhau, càng tìm hiểu bạn càng có thêm nhiều hiểu biết. Hãy theo dõi ASAKI để có thêm nhiều kiến thức mới mẻ mỗi ngày nhé!
Kim Minh Tâm
